Στο λόφο της Ακρόπολης, που δεσπόζει στο κέντρο της Αθήνας, βρισκόταν το μεγαλοπρεπέστερο ιερό της αρχαίας πόλης, αφιερωμένο στην προστάτιδα θεά της, την Αθηνά. Με τον ιερό αυτό χώρο σχετίζονται οι σημαντικότεροι μύθοι της αρχαίας Αθήνας και οι μεγάλες θρησκευτικές εορτές της πόλης, αλλά και ορισμένα από τα καθοριστικότερα για την ιστορία της γεγονότα.
Τον 8ο αι. π.Χ. η Ακρόπολη απέκτησε τον αποκλειστικά ιερό της χαρακτήρα με την καθιέρωση της λατρείας της Αθηνάς Πολιάδος. Η θεά είχε το δικό της ναό, στη βορειοανατολική πλευρά του λόφου. Στα μέσα του 6ου αι. π.Χ. το ιερό απέκτησε μεγάλη αίγλη.
Καθιερώθηκαν τα Παναθήναια, η μεγαλύτερη γιορτή των Αθηναίων προς τιμήν της θεάς και ιδρύθηκαν τα πρώτα μνημειακά κτήρια και οι ναοί για τη λατρεία της, μεταξύ των οποίων και ο Εκατόμπεδος, που ήταν πρόδρομος του Παρθενώνα.
Στα μέσα του 5ου αι. π.Χ., την εποχή που μεταφέρθηκε στην Ακρόπολη η έδρα της Αθηναϊκής Συμμαχίας και η Αθήνα ήταν το σημαντικότερο κέντρο του πνευματικού κόσμου, τέθηκε σε εφαρμογή, με πρωτοβουλία του Περικλή, ένα μεγαλεπήβολο οικοδομικό πρόγραμμα που διήρκεσε όλο το β΄ μισό του 5ου αι. π.Χ. Τότε οικοδομήθηκαν, με την επίβλεψη των ικανότερων καλλιτεχνών, αρχιτεκτόνων και γλυπτών, τα σημαντικότερα μνημεία που βλέπει σήμερα ο επισκέπτης: ο Παρθενώνας, τα Προπύλαια, το Ερέχθειο και ο ναός της Αθηνάς Νίκης.
Ο ναός που οι Αθηναίοι αφιέρωσαν στην προστάτιδα της πόλης τους, την Αθηνά Παρθένο. Είναι το λαμπρότερο δημιούργημα της αθηναϊκής δημοκρατίας στην περίοδο της μεγάλης ακμής της και το αρτιότερο, ως προς τη σύνθεση και την εκτέλεση, από τα οικοδομήματα του Ιερού Βράχου.
Σ’ αυτόν συνδυάσθηκαν ο δωρικός με τον ιωνικό ρυθμό και εφαρμόσθηκαν με τον τελειότερο τρόπο οι “οπτικές διορθώσεις” (οριζόντιες και κάθετες καμπυλώσεις) στην αρχιτεκτονική. Κτίσθηκε κατά τα έτη 447-438 π.Χ., στο πλαίσιο του οικοδομικού προγράμματος του Περικλή.
Τα Προπύλαια των Αθηνών κτίσθηκαν στη δυτική πλευρά του βράχου της Ακρόπολης, στη θέση όπου τοποθετείται και η πύλη του οχυρού της μυκηναϊκής ακρόπολης.
Την εποχή των γυών του τυράννου Πεισίστρατου (ύστερος 6ος π.Χ.) κατασκευάσθηκε το πρώτο πρόπυλο. Νέο πρόπυλο το αντικατέστησε μετά το 510 π.Χ., που καταστράφηκε από τους Πέρσες το 480 π.Χ. Μετά τους Περικούς πολέμους το πρόπυλο αυτό επισκευάσθηκε ή ανακατασκευάσθηκε.
Τα μνημειώδη Προπύλαια των κλασικών χρόνων που βλέπει σήμερα ο επισκέπτης αντικατέστησαν τα προηγούμενα. Αποτελούν μέρος του οικοδομικού προγράμματος του Περικλή και κτίσθηκαν μεταξύ των ετών 437-432 π.Χ. με σχέδια του αρχιτέκτονα Μνησικλή. Το αρχικό σχέδιο του οικοδομήματος ήταν πρωτοποριακό από αρχιτεκτονική και καλλιτεχνική άποψη, αλλά δεν ολοκληρώθηκε ποτέ στο σύνολό του.
Το Ερέχθειο, κομψό οικοδόμημα με ιδιαίτερο χαρακτήρα και αρχιτεκτονική μορφή, βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του βράχου της Ακρόπολης. Οικοδομήθηκε μεταξύ των ετών 421-406 π.Χ., αντικαθιστώντας ένα πρωιμότερο ναό αφιερωμένο στην Αθηνά Πολιάδα, τον «Αρχαίο ναό». Η ονομασία του ναού σχετίζεται με το μυθικό βασιλιά των Αθηνών Ερεχθέα, που λατρευόταν αρχικά στη θέση αυτή. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικές αρχιτεκτονικές μορφές του κτιρίου αποτελούν η πρόσταση των Καρυατίδων στη νότια πλευρά και η πρόσταση με την μνημειώδη θύρα στη βόρεια πλευρά
Ο ναός της Αθηνάς Νίκης βρίσκεται στη νοτιοδυτική πλευρά του βράχου της Ακρόπολης, στη θέση όπου στα μυκηναϊκά χρόνια υπήρχε πύργος του τείχους, που προστάτευε την είσοδο στην ακρόπολη. Ο κλασικός ναός κτίστηκε μεταξύ των ετών 426-421 π.Χ. σε σχέδια του αρχιτέκτονα Καλλικράτη και αποτελεί το διάδοχο πρωιμότερων ναών, επίσης αφιερωμένων στην Αθηνά Νίκη.
Η κατασκευή του κλασικού ναού εντάσσεται στο οικοδομικό πρόγραμμα που συντελέσθηκε στην Ακρόπολη την εποχή του Περικλή. Αρχαία παράδοση ανέφερε το ναό ως ναό της Απτέρου Νίκης, επειδή η θεά απεικονιζόταν στο λατρευτικό της άγαλμα μέσα σε αυτόν χωρίς φτερά για να μένει πάντα στην Αθήνα.
Στο βραχώδες τοπίο στις Βάσσες της Αρκαδίας βρίσκεται ένας από τους σημαντικότερους ναούς της αρχαιότητας για το κάλλος και την αρμονία του. Ήταν αφιερωμένος στον Επικούρειο Απόλλωνα, τον Απόλλωνα που βοηθεί στις δυσκολίες. Ο ναός χαρακτηρίζεται από πλήθος πρωτοτυπιών, τόσο στην εξωτερική, όσο και στην εσωτερική του διαρρύθμιση, που τον καθιστούν μοναδικό μνημείο στην ιστορία της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής.
Η ανέγερσή του τοποθετείται στa 420-400 π.Χ. και αρχιτέκτονάς του θεωρείται ο Ικτίνος, δημιουργός του Παρθενώνα. Σε αυτό το κτίριο κατόρθωσε να συνδέσει πολλά αρχαϊκά χαρακτηριστικά, που επέβαλε η συντηρητική θρησκευτική παράδοση των Αρκάδων, με τα νέα γνωρίσματα της κλασικής εποχής, συνδυάζοντας και τους τρεις αρχιτεκτονικούς ρυθμούς, δωρικό, ιωνικό και κορινθιακό. Ο τελευταίος εμφανίζεται για πρώτη φορά στο ναό αυτό με ένα κίονα στο κέντρο του εσωτερικού του. Είναι το πρώτο Ελληνικό μνημείο που εντάχθηκε στον κατάλογο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO
Οι «Πολύχρυσες Μυκήνες», το βασίλειο του μυθικού Αγαμέμνονα, που πρώτος ύμνησε ο Όμηρος στα έπη του, είναι το σημαντικότερο και πλουσιότερο ανακτορικό κέντρο της 2ης π.Χ. χιλιετίας στην Ελλάδα.
Το όνομά των Μυκηνών έχει δοθεί σε έναν από τους λαμπρότερους πολιτισμούς της ελληνικής προϊστορίας, τον Μυκηναϊκό, και οι μύθοι που συνδέονται με την ιστορία τους διαπέρασαν τους αιώνες με τα ομηρικά έπη και τις μεγάλες τραγωδίες της κλασικής εποχής, ενώ ενέπνευσαν και συνεχίζουν να εμπνέουν παγκοσμίως την πνευματική δημιουργία και την τέχνη.