ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

Αρχικά ο πρωτόπλαστος Παν Κου ένα όν με υπερφυσικές δυνάμεις, κατόρθωσε να δημιουργήσει τον κόσμο.  Πριν δημιουργηθεί η πλάση, υπήρχε μόνο το ασχημάτιστο χάος, που διαμορφώθηκε σε ένα Κοσμικό Αυγό. Ο Παν Κου παίρνει την πρώτη του μορφή μέσα σε αυτό,  όπου οι αντίρροπες έννοιες του Γίν και του Γιάνγκ ισορροπούνται π.χ. φως-σκοτάδι, φωτιά-νερό, καλό-κακό. Για 18.000  χρόνια ο Παν Κου απομακρύνει το Γίν από το Γιάνγκ δημιουργώντας έτσι την Γη και τον Ουρανό. Για να τα κρατήσει ξεχωριστά  στάθηκε ο ίδιος ανάμεσα τους και  με όλη του τη δύναμη   έσπρωχνε την Γη μακριά από τον  Ουρανό  κάθε μέρα και περισσότερο.

Οι άνθρωποι κατά τον μύθο συμπεριφέρονταν σαν ζώα, τρέφονταν με ωμό κρέας δεν γνώριζαν τον πατέρα τους ή την μητέρα τους. Μέχρι που ήλθε στη εξουσία ο μυθικός βασιλιάς Φου Χσι που κατά την παράδοση έζησε στον 34^ο π.Χ. αιώνα και δίδαξε τον λαό του τον γάμο, την μουσική, τη ζωγραφική, το ψάρεμα με το δίχτυ, την εξημέρωση των ζώων, την καλλιέργεια του μεταξιού.

Ο Φου Χσι πίστευε, ότι η καλύτερη κατάσταση για όλα τα φαινόμενα μέσα στο σύμπαν είναι η κατάσταση της αρμονίας, γι’ αυτό επινόησε τα οκτώ Κούα (Gua), τα μυστικιστικά τριγράμματα, τα οποία ταύτιζε με τα στοιχεία της φύσης. Με τα παραπάνω η κινεζική μυθολογία εξηγεί πως οι έννοιες του Γιν-Γιανγκ γεννήθηκαν και αποτελούν  μέχρι σήμερα σημαντικά στοιχεία του κινεζικού πολιτισμού και της κινεζικής κουλτούρας.

«Κάθε τρίγραμμον» γράφει ο Durant «αποτελείται από τρεις γραμμές, όπου οι συνεχείς  παριστάνουν το αρσενικό στοιχείο (Γιανγκ) και οι διακεκομμένες το θηλυκό (Γιν). Εις τον μυστικιστικό αυτό συνδυασμό το γιανγκ συμβολίζει το θετικό, το ενεργητικό, το δημιουργικό και το ουράνιο στοιχείο του φωτός, της θερμότητας και της ζωής, ενώ το γιν συμβολίζει το αρνητικό, το παθητικό, και το επίγειο στοιχείο του σκότους, του ψύχους και του θανάτου.»

Η ΕΞΗΓΗΣΗ του ΓΙΝ-ΓΙΑΝΓΚ

 Κάθε άνθρωπος μπορεί εύκολα να κατανοήσει ότι στο σύμπαν επικρατεί ο Δυϊσμός ή Δυαδισμός. «Δυϊσμός η Δυαδισμός είναι η θεωρία σύμφωνα με την οποία η πραγματικότητα (κοσμολογική , θεολογική, κοινωνική) διαμορφώνεται από δύο θεμελιακές και αντίμαχες μεταξύ τους ουσίες/δυνάμεις. π.χ. Θεός-Διάβολος, καλό-κακό».

 Έτσι λοιπόν, για να αντιληφθεί ο άνθρωπος  την έννοια του καλού πρέπει να γνωρίζει την έννοια του κακού, του επάνω πρέπει να κατανοεί την έννοια του κάτω, του κρύου  να έχει νοιώσει το ζεστό, της υγείας του,  πρέπει να έχει  βιώσει την ασθένεια, της ανάπαυσης του, θα πρέπει να έχει  εργαστεί.

 Το Γιν Γιανγκ  επομένως είναι δύο αντίθετες έννοιες που αλληλοσυμπληρώνονται για να  δημιουργήσουν ένα φαινόμενο, όπως και επίσης  το ένα μπορεί να δημιουργήσει το άλλο χάρη στη μεταξύ τους αλληλοσύνδεση. Για παράδειγμα, η σκιά δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς φως.

Καμιά από αυτές έννοιες δεν νοείται χωρίς την άλλη. Σε κάθε  φαινόμενο  ή κατάσταση  συνυπάρχουν οι δυνάμεις αυτές, εναλλάσσονται και  πότε υπερέχει το Γιν και πότε το Γιανγκ. Παραδείγματος χάριν όταν ξημερώνει υπερτερεί η νύχτα, δηλαδή η γιν πλευρά του φαινομένου, όταν ξημερώσει έχουμε τη γιανγκ πλευρά του φαινομένου και στη συνέχεια στο σούρουπο υπερτερεί το γιανγκ  και όταν γίνει νύχτα έχουμε το γιν. Ολόκληρο το φαινόμενο είναι η μία ημέρα των 24 ωρών.

Το σύγχρονο σύμβολο του Γιν και του Γιανγκ δείχνει την ισορροπία μεταξύ των δύο αντίθετων του άσπρου και του μαύρου, με το κάθε μέρος να έχει ένα κομμάτι του αντίθετου στοιχείου (δηλ. το άσπρο κομμάτι έχει στοιχείο από το μαύρο και το μαύρο από το άσπρο.)

Είναι μια έννοια  δυαδικότητας που αν ενωθούν τα δύο μέρη δηλαδή το γιν και το γιανγκ θα προκύψει  ολόκληρο το φαινόμενο. Ταυτόχρονα εμπεριέχει και τη διαδικασία συνεχούς εναρμόνισης των δύο αυτών αντιθέτων δυνάμεων, προκειμένου να  εξασφαλίζεται η απόλυτη ισορροπία.

Αυτή η ισορροπία  μεταξύ των αντίθετων αυτών ενεργειών εξασφαλίζει την αρμονία στο σύμπαν, την ευτυχία και τη γαλήνη στον άνθρωπο και ταυτόχρονα την καλή υγεία και  ζωτικότητα του ανθρώπινου οργανισμού. Ο άνθρωπος καλείται να εννοήσει το νόημα αυτής της ρευστής πραγματικότητας, όπως συμβολίζεται από τις διακυμάνσεις του Γιν και του Γιανγκ και να προσαρμόσει τη δράση του με τον ρυθμό τους, για να είναι ενάρετος και να δρα για το δικό του καλό, για το καλό της οικογένειάς του , για το καλό του κράτους.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΊΑ

«ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΙΝΕΖΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ»

Δημήτρης Βελισσαρόπουλος Τόμος 1^ος  Εκδόσεις «ΔΟΔΩΝΗ»

«ΚΙΝΑ» Σαράντος Ι. Καργάκος  Εκδόσεις ι. Σιδέρης

Λεξικο της Ελληνικής Γλώσσας/ Γ. Μπαμπινιώτης

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%B9%CE%BD-%CE%93%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B3%CE%BA

https://www.care.gr/post/6672/ti-einai-to-gin-kai-to-giangk

https://www.factsinbrief.com/el/2018/06/14/%CE%B3%CE%B9%CE%BD-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B3%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B3%CE%BA/

http://thesecretrealtruth.blogspot.com/2012/04/g.html#ixzz5bkw911k2

Το Τάο είναι μια έννοια που συναντάται στον Κινεζικό πολιτισμό. Το Τάο σημαίνει δρόμος, πορεία. Ταυτίζεται με το  λέγειν,  τον λόγο που μεταφέρει πληροφορίες , δηλώνει  δηλαδή την έννοια της διδασκαλίας.  Κατ’ επέκταση, μπορεί να σημαίνει επίσης «μέθοδο, αρχή ή δόγμα».

Ως μεταφυσικός όρος περιέχεται στο Θρησκευτικό, Φιλοσοφικό  και Μεταφυσικό τμήμα του πανάρχαιου  κινεζικού πολιτισμού

Η έννοια του Τάο είναι  ο δρόμος,  που πρέπει να ακολουθήσει ο άνθρωπος,  για να φτάσει το θείο,  υπονοώντας τον δύσκολο δρόμο της πνευματικής καλλιέργειας  και των επιτευγμάτων που κατακτώνται, όταν ο άνθρωπος  σέβεται τους νόμους της φύσης.

Για τους Κινέζους, η αρμονία και η τάξη που παρατηρούσαν στο σύμπαν ήταν εκφάνσεις του Τάο, ένα είδος θεϊκού θελήματος ή θεϊκής νομοθεσίας που υπήρχε στο σύμπαν και που το ρύθμιζε. Με άλλα λόγια, αντί να πιστεύουν σε κάποιον Δημιουργό Θεό που ελέγχει το σύμπαν, αυτοί πίστευαν ότι η αιτία για το κάθε πράγμα είναι μια θεϊκή πρόνοια, ένα ουράνιο θέλημα ή ο ίδιος ο ουρανός  ( Τιεν ).

Στην κινεζική ιστορία και φιλοσοφία η έννοια του Τάο είναι πολύ διαδεδομένη και βαθιά ριζωμένη στην βιοθεωρία των κινέζων.  Σύμφωνα με αυτήν οι άνθρωποι θα πρέπει να  ενεργούν με τέτοιο τρόπο,  προκειμένου να επιτύχουν τη ψυχική τους ισορροπία και να επιζητούν   να ακολουθούν πρόθυμα τον δρόμο, δηλαδή το Τάο, που θα τους οδηγεί στην αρμονία, τόσο στις οικογενειακές τους σχέσεις, όσο και σχέσεις τους με το κράτος. Αν ενεργούσαν όμως αντίθετα μ’ αυτό ή αντιδραστικά, τα αποτελέσματα θα ήταν χαώδη και καταστροφικά.

Οι Κινέζοι πίστευαν ότι υπάρχει ένας φυσικός και ορθός τρόπος για να γίνει οτιδήποτε και ότι το κάθε πράγμα και ο κάθε άνθρωπος έχει τη σωστή του θέση και τη σωστή του λειτουργία.  Αυτή η ιδέα, το να ενεργεί δηλαδή κανείς σύμφωνα με το Τάο και να μην παρεμβαίνει στη ροή του, είναι κεντρικό στοιχείο του φιλοσοφικού και του θρησκευτικού στοχασμού στην Κίνα.

Τα δύο σημαντικά φιλοσοφικά ρεύματα που εκδηλώθηκαν στην  προσπάθεια διευκρίνησης  της έννοιας του Τάο,  δημιουργήθηκαν από τους δύο μεγάλους κινέζους φιλοσόφους τον Λάο Τσε και τον Κομφούκιο.

Το Τάο των ταοϊστών  ταυτιζόταν με τη φύση και ήταν ο φυσικός κόσμος του σύμπαντος που επιτρέπει την ύπαρξη όλων των πραγμάτων και κυβερνά κάθε πράξη τους. Από την άλλη μεριά, ο Κομφούκιος ταυτίζει την έννοια του Τάο με τον παγκόσμιο νόμο, χάρη στον οποίο επικρατεί αρμονία στο σύμπαν. Σημαίνει και τον ηθικό νόμο προς τον οποίο πρέπει να συμμορφώνονται οι άνθρωποι για να πετύχουν τη ψυχική ισορροπία και την αρμονία τόσο στις οικογενειακές τους σχέσεις, όσο και στο βασίλειο. Το Τάο κατά τον  Κομφούκιο  σήμαινε τον υπέρτατο νόμο, ο οποίος ταυτίζεται με τους κοινωνικούς και κρατικούς θεσμούς.

Διδάσκει ότι η κοινωνική τάξη διατηρείται όταν ο κάθε άνθρωπος παίζει τον καθορισμένο ρόλο του και κάνει το καθήκον του. Γι’ αυτόν το σκοπό, ο Κομφουκιανισμός τυποποιεί όλες τις ανθρώπινες και τις κοινωνικές σχέσεις  (άρχοντα-υπηκόου, πατέρα-γιου, άντρα-γυναίκας κτλ.) και παρέχει κατευθυντήριες αρχές για όλες αυτές τις σχέσεις.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΙΝΕΖΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ»

Δημήτρης Βελισσαρόπουλος Τόμος 1^ος  Εκδόσεις «ΔΟΔΩΝΗ»

• « Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΣΤΙΣ ΤΡΕΙΣ ΑΡΧΑΙΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΛΛΑΔΑ-ΙΝΔΙΑ-ΚΙΝΑ»

Δημήτρης Κ. Βελισσαρόπουλος   Εκδόσεις «ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ»

• «ΚΙΝΑ» Σαράντος Ι. Καργάκος Εκδόσεις ι. Σιδέρης
• https://wol.jw.org/el/wol/d/r11/lp-g/1101990039

ΒΟΥΔΙΣΜΟΣ

ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΒΟΥΔΑΣ

Η λέξη Βούδας ή Μπούντχα στα σανσκριτικά ( αρχαία ινδική γλώσσα) σημαίνει «Αφυπνισμένος» ή «Φωτισμένος». Η λέξη βούδας, αναφέρεται σε κάθε άνθρωπο που φθάνει  σε  σημείο πνευματικής αφύπνισης.

ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΒΟΥΔΑΣ;

Ο άνθρωπος που αποτελεί την  ηγετική μορφή του Βουδισμού και είναι ο υπέρτατος Βούδας  ήταν ο Σιντάρτα Γκαουτάμα. Ο Σιντάρτα  Γκαουταμα γεννήθηκε στο σημερινό Νεπάλ (στο τότε Τεράι στη βόρεια πλευρά της πεδιάδας του ποταμού Γάγγη).Ο έτος της γέννησης και του θανάτου του είναι ανεξακρίβωτα οι περισσότεροι όμως σύγχρονοι ιστορικοί χρονολογούν τη ζωή του από το 563 π.Χ. ως το 483 π.Χ.

Ο πατέρας του, Σουντοντάνα, ήταν εξέχον ηγετικό μέλος (κατά ορισμένους βασιλιάς) της φατρίας των Σάκυα. Λέγεται πως κατά τη γέννηση του Σιντάρτα ο σοφός Ασίτα προείδε τη μελλοντική του εξέλιξη, ο Σουντοντάνα όμως, που περίμενε να τον διαδεχθεί ο γιος του, του απέκρυψε αυτή την πρόβλεψη καθώς επίσης προκειμένου να τον προστατέψει του απέκρυψε όλες τις δυστυχίες των ανθρώπων. Όμως σε ηλικία τριάντα χρόνων ταξίδεψε έξω από τον τόπο όπου ζούσε. Ο μύθος αναφέρει πως είδε διαδοχικά ένα γέρο, έναν άρρωστο και ένα νεκρό που μεταφερόταν για να αποτεφρωθεί. Η απειρία του στην ανθρώπινη δυστυχία και στον κύκλο της ζωής  τον έκανε να επανεξετάσει την αξία της ζωής. Εγκατέλειψε την οικία του και στράφηκε  στην αναζήτηση μιας πνευματικού περιεχομένου λύσης για τα προβλήματα του κόσμου και των ανθρώπων. Ξεκινώντας την περιπλάνηση του, ο Σιντάρτα θέλησε να απαντήσει στα εξής φιλοσοφικά ερωτήματα. Ποια είναι η αλήθεια; Τι είναι η αιωνιότητα; Πως επιτυγχάνει κανείς την εσωτερική γαλήνη, αλλιώς την λεγόμενη νιρβάνα; Αυτά τα ερωτήματα θα αποτελέσουν αργότερα την αφορμή για την εξέλιξη του Βουδισμού.

Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΒΟΥΔΑ

Μετά από έξι χρόνια περιπλάνησης στις βορειοανατολικές πεδιάδες της Ινδίας ο Σιντάρτα θα καθήσει κάτω από το δέντρο Μπόντχι για να διαλογιστεί κι εκεί θα δεχτεί την φώτιση και θα γίνει Βούδας (Πεφωτισμένος). Το φως της θείας γνώσης θα αποκαλυφθεί στον Σιντάρτα, ένα πρωινό με την ανατολή του ήλιου κι ένα χαμόγελο θα σφραγίσει για πάντα την όψη του. Είναι το γνωστό χαμόγελο με το οποίο απεικονίζεται ο Βούδας σε όλες τις μορφές τέχνης και ενσαρκώνει δηλαδή προσωποποιεί την θεία ευτυχία και μακαριότητα.

Η εσωτερική αυτή φώτιση τον οδήγησε στις τέσσερις αλήθειες:

α) Πραγματικότητα του κόσμου είναι ο πόνος.

β) Αρχή του πόνου είναι η επιθυμία

γ) Η απελευθέρωση από τον πόνο είναι η εξαφάνιση της επιθυμίας (Νιρβάνα).

δ) Η οκταπλή οδός είναι ο δρόμος, δηλαδή  ο σωστός τρόπος ζωής για την

εξαφάνιση της επιθυμίας (Ντάρμα).

Ο Βούδας θα διδάξει για 45 χρόνια σε περιοχές της Ασίας και θα προσελκύσει χιλιάδες πιστούς στο δρόμο του Ντάρμα που καταπιάνεται με τον πόνο που προκαλούν στον άνθρωπο τα γηρατειά, η αρρώστια και ο θάνατος. Ο Βούδας στο επίκεντρο της διδασκαλίας του έχει τον άνθρωπο κι όχι τον θεό, γι αυτό και από πολλούς ο Βουδισμός θεωρείται μια «άθεη» θρησκεία. Ο ίδιος ο Βούδας, δεν έδωσε ποτέ θεϊκή υπόσταση στον εαυτό του, ούτε ισχυρίστηκε ότι εκτελεί κάποια θεϊκή αποστολή. Η θεοποίηση του προήλθε αργότερα από τους πιστούς οπαδούς του.

Ο βουδισμός διακρίνεται σε δύο μεγάλους κλάδους: Στον Χιναγιάνα Βουδισμό  ( Μικρό όχημα ) και στον Μαχαγιάνα Βουδισμό (Μεγάλο όχημα). Η λέξη όχημα συνδέεται με το μέσο που μεταφέρει ανθρώπους και οι λέξεις μικρό-μεγάλο αναφέρονται στο πλήθος των οπαδών που ακολούθησαν αυτή τη βουδιστική κατεύθυνση. Ο Μαχαγιάνα Βουδισμός επικράτησε στην Κίνα, στο Θιβέτ, στην Μογγολία, στην Ιαπωνία  κ.ά.

ΒΟΥΔΙΣΜΟΣ-ΚΙΝΑ  ΚΑΙ ΔΡΟΜΟΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΞΙΟΥ

Το μεγάλο ερώτημα που τίθεται είναι, πώς μια ξένη θρησκεία, η οποία γεννήθηκε στην Ινδία, κατόρθωσε να υπερπηδήσει τα τεράστια Ιμαλάια όρη και να καθιερωθεί  στην Κίνα; Ποιος ήταν ο δρόμος που ακολούθησε ο Βουδισμός για τη διάδοσή του στην Κίνα; Το σίγουρο είναι ότι ο Δρόμος του Μεταξιού ήταν το μέσο διείσδυσης, αλλά τα αίτια καθιέρωσης αυτού αντλούνται από το ιστορικό γίγνεσθαι της εποχής και από μύθους.

Ο μύθος λέει ότι ο ιδρυτής του Ταοϊσμού ο Λάο Τσε είχε ταξιδέψει στην Ινδία για να προσηλυτίσει «βαρβάρους» και έγινε Βούδας. Ήταν κάτι που εξυπηρετούσε τότε και τον Ταοϊσμό και τον Βουδισμό,  αλλά περισσότερο ενίσχυε την ταοϊκή θρησκεία  επί εποχής Χαν. (2ος αιώνας π.Χ.)

Έτσι ο Βουδισμός αναπτύχθηκε στην Κίνα ως συμπλήρωση της ταοϊκής διδασκαλίας και οι Κινέζοι τότε δεν διέκριναν τις διαφορές ανάμεσά τους. Ο Βουδισμός είχε απορροφηθεί τελείως από τον Ταοϊμό. Τον 3^ο αιώνα μ.Χ. ο Βουδισμός άρχισε να αποκτά στην Κίνα όλο και μεγαλύτερη αυτοτέλεια και αυτονομία και να αποβάλει τον οιονδήποτε δεσμό με την ταοϊκή θρησκεία. Αυτή η αποδέσμευση κράτησε περίπου 1000 χρόνια και την εποχή των Μογγόλων (13^ος αιώνας) ο Βουδισμός χειραφετήθηκε και διακόπηκε η κάθε σχέση του με τον Ταοϊσμό. Η επικράτηση όμως του Βουδισμού και συγκεκριμένα του Μαχαγιάνα Βουδισμού στην Κίνα, δεν εκτόπισε τα άλλα θρησκευτικά φιλοσοφικά συστήματα του Ταοϊσμού και του Κομφουκιανισμού.

ΜΑΧΑΓΙΑΝΑ ΒΟΥΔΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Τον 3^ο αιώνα π.Χ. ο μεγαλύτερος Ινδός Βασιλιάς της δυναστείας των Μαουρία, ο Ασόκα, ήταν ένθερμος Βουδιστής και μιλούσε και την ελληνική γλώσσα. Μετά τον θάνατό του, την δυναστεία των Μαουρία διαδέχθηκαν οι επίγονοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Για 280 χρόνια  το Β.Δ τμήμα της Ινδίας ήταν υπό την ελληνική κυριαρχία. Ο Βουδισμός κατά τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους επηρεάστηκε κυρίως  από τους έλληνες και από τους φιλέλληνες νομάδες που τους διαδέχθηκαν τους Κουσσάν (50 π.Χ.). Ο επηρεασμός αυτός επιφέρει τη μεταμόρφωση του Βουδισμού στον Μαχαγιάνα Βουδισμό, αφού πλέον η λύτρωση του ανθρώπου επιτυγχάνεται μέσω ενός σωτήρα και όχι με προσωπική άσκηση. Ο Βουδισμός εξελίχθηκε σε μια θρησκεία με έναν υπέρτατο θεό με στόχο τη σωτηρία της ψυχής και την αιώνια ζωή. Αξιοσημείωτος είναι και ο επηρεασμός που  παρατηρείται στη τέχνη με την εμφάνιση του Μαχαγιανικού Βουδισμού που δεν  είναι άλλη από την τέχνη της Γκαντάρα ή αλλιώς Ελληνοβουδιστική τέχνη, Ο Βούδας πλέον απεικονίζεται ανθρωπόμορφα και όχι συμβολικά με πολλά ελληνικά στοιχεία.

Όλο αυτό το διάστημα στην Κίνα,  η οποία συνόρευε με το Β.Δ. τμήμα της Ινδίας ( 206 π.Χ-220 μ.Χ.)  επικρατούσε η δυναστεία των Χαν, που  για τέσσερις αιώνες  καταγράφει μια χρυσή εποχή. Σημαντικό γεγονός  αυτής της περιόδου είναι η επαφή της Κίνας με τον Ελληνικό κόσμο και τον Ελληνικό πολιτισμό μέσα από τους δρόμους του Μεταξιού.

Έτσι ο Μαχαγιάνα Βουδισμός διεισδύει στην Κίνα μαζί με την Γκανταρική τέχνη. Τεράστιοι ανθρωπόμορφοι βούδες κοσμούν πολλά σημεία της Κίνας. Ακόμη και επάνω στο Σινικό τείχος έχουν σκαλιστεί βούδες για να προφυλάσσουν τους ταξιδιώτες  από τις αντιξοότητες και τους κινδύνους που αντιμετώπιζαν κατά την διαδρομή τους πάνω στον δρόμο του μεταξιού.

Ο Κομφουκιανισμός αποτελεί ένα ηθικoκοινωνικό και φιλοσοφικό σύστημα το οποίο αναπτύχθηκε  βάσει των διδασκαλιών του Κινέζου διανοητή και κοινωνικού φιλοσόφου Κομφούκιου. Ο Κουνγκ-Φου Τσε  (Kung Fu-Tse) το πραγματικό όνομα του Κομφούκιου γεννήθηκε  το 551 π.Χ. στο κρατίδιο  Lu κοντά στο Chu Fu της  επαρχίας  Σαντούνγκ (Shantung) της Κίνας και πέθανε το 479 π.Χ.

Είναι η προσωπικότητα που επηρέασε  περισσότερο τις πνευματικές αναζητήσεις  της Κίνας  και είναι και σήμερα παρών όσο κανείς άλλος φιλόσοφος.

Προσπαθεί να διαμορφώσει μια κοινωνία σύμφωνα με κάποιες αρχές όπως η πειθαρχία, η υποταγή, ο σεβασμός των γονιών, η προβολή του οικογενειακού θεσμού, η καλλιέργεια διαφόρων αρετών κ.α. Στοιχεία του βίου του παρέχονται α) από την παράδοση, β) από διάφορα παλαιά συγγράμματα, γ) από τον μεγαλύτερο ιστορικό της Κίνας  Ssu-ma Chien και δ) από τα «Ανάλεκτα» (Lun Yu) το βιβλίο που αποτυπώνεται η σκέψη του Κομφούκιου. Ένα βιβλίο γεμάτο σοφία, το οποίο δεν έγραψε ο ίδιος αλλά οι μαθητές του.

Έζησε κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Τσου (Chou). Αντικειμενικός σκοπός  στα μαθήματά του, μαζί με τις ιδέες του ήταν να περιέλθει στις σύγχρονες  του γενιές αλλά και στις μέλλουσες,  μια συλλογή αρχαίων κειμένων. Διεκήρυττε ότι η παραδοσιακή σοφία είναι η μόνη αλήθεια,  η οποία θα μπορούσε να ανυψώσει την ποιοτική στάθμη των ατόμων και της πολιτείας την εποχή εκείνη. Θεωρούσε δηλαδή το παρελθόν ως ακένωτη πηγή σοφίας και αρετής.

Όταν ο αυτοκράτορας Τσιν Σι Χουάνγκ Ντι (Qin Shi Huang Di), στα μέσα του  3^ου  αιώνα π.Χ. , κατέλυσε την φεουδαρχική δυναστεία των Τσου (Chou), επεδίωξε να αφανίσει όλα τα ιστορικά συγγράμματα των Κομφουκιανιστών. Τον 2^ο αιώνα π.Χ., επί  εποχής της δυναστείας των Χαν,  ο Κομφουκιανισμός πάλι ανθίζει και όπως έγραψε  σε μια εργασία του ο φιλόσοφος και ελληνιστής Κωνσταντίνος Γεωργούλης: «κατά τον 1^ο π.Χ αιώνα ο Κομφουκιανισμός αναγνωρίσθηκε  ως επίσημος κρατική θρησκεία. Κατά τον 9^ο μ.Χ. υπερίσχυσε του Βουδισμού κατά δε τον 11^ο αιώνα κατανίκησε και τον Ταοϊσμό και επεβλήθη ως ενιαία θρησκεία του κινεζικού λαού»

Η Διδασκαλία του Κομφούκιου

Η διδασκαλία  του στηρίζεται στην αρχαία λατρεία του Ουρανού. Γι’ αυτόν ο Ουρανός ήταν ένα σύστημα νομοτέλειας, ο οποίος  δεν ενεργεί ανεξάρτητα,  αλλά ακολουθεί  έναν παγκόσμιο νόμο που ονομάζει Τάο (δρόμος). Δηλαδή ο Ουρανός δεν είναι Θεός, όπως εμείς Τον αντιλαμβανόμαστε, αλλά είναι μια αρχή που εγγυάται την  τάξη στο Σύμπαν. Όπως το φεγγάρι, ο ήλιος, και τ’ αστέρια κινούνται στον ουρανό σύμφωνα με κάποια νομοτέλεια, έτσι και ο άνθρωπος οφείλει να οδηγεί τον εαυτό του στη γη σύμφωνα με νόμους, κανόνες και αρετές,  ανάλογα με τον ρόλο που κατέχει ο καθένας στην κοινωνία.

Άρα ο Κομφουκιανισμός δεν αποτελεί μια θρησκεία με την τρέχουσα σημασία του όρου. Αυτό διαφαίνεται από το γεγονός, ότι ο Κομφουκιανισμός δεν αποσκοπεί σε κάποια μορφή σωτηρίας του ανθρώπου, εφ’ όσον βασική του θεωρία είναι ότι τίποτα στην κοινωνική ζωή δεν χρήζει σωτηρίας, άρα και κανένας άνθρωπος.

Στην πραγματικότητα, ο στόχος του Κομφούκιου είναι  να διδάξει κανόνες διαγωγής ή ηθικά πρότυπα και να αποκαταστήσει την ειρήνη και την τάξη στην κοινωνία, η οποία εκείνη την εποχή σπαρασσόταν από τους συνεχείς πολέμους μεταξύ των φεουδαρχών. Για να πετύχει αυτόν το στόχο, ο Κομφούκιος δίδαξε ότι ο καθένας, από τον αυτοκράτορα μέχρι τον απλό λαό, έπρεπε να μάθει ποιος ήταν ο καθορισμένος ρόλος του στην κοινωνία και να ζει ανάλογα μ’ αυτόν.

Σύμφωνα με τον Κομφούκιο  πυρήνας της κοινωνίας είναι η οικογένεια  με βασικά χαρακτηριστικά την πατριαρχική αντίληψη και την ιεραρχική λειτουργία. Επικεφαλής αυτής είναι τα άρρενα ηλικιωμένα μέλη και η ιεραρχία καθορίζει  ότι ο γιος πρέπει να υπακούει τον πατέρα , η σύζυγος έχει λιγότερα δικαιώματα από τον σύζυγο, ο νεότερος πρέπει να σέβεται  τον ηλικιωμένο, και το ευγενέστερο άτομο στην καταγωγή να υπερτερεί δικαιωματικά έναντι των κατωτέρων. Όμως το ευγενέστερο άτομο σε καταγωγή θα πρέπει να κυβερνά βάσει δικαίου και παράλληλα να διαθέτει ηθικά χαρίσματα.

Το ίδιο συμβαίνει και με τον αυτοκράτορα, ο οποίος έχει αναλάβει κατά τον Κομφούκιο τον ρόλο του γιού του Ουρανού, ο οποίος έχει οριστεί από τον Ουρανό να κυβερνά τον κόσμο για το καλό της ανθρωπότητας. Για να κυβερνηθεί καλά η χώρα θα έπρεπε κοντά στον αυτοκράτορα να υπάρχουν αξιωματούχοι οι οποίοι θα γνώριζαν καλά τις διδασκαλίες του Κομφούκιου. Έτσι λοιπόν ο αυτοκράτορας με όλους αυτούς του αξιωματούχους, εκ των οποίων πολλοί ήσαν μαθητές του Κομφούκιου , αποτελούσαν την άρχουσα τάξη και διαχειρίζονταν  θέματα ασφάλειας , παιδείας, πολιτισμού κ.α.

Οι διδασκαλίες του ρύθμιζαν τη μέση κινεζική νοοτροπία και συμπεριφορά, ανεξάρτητα από το θρησκευτικό υπόβαθρο των κινέζων και αποτελούσαν  έναν πρακτικό οδηγό που κατεύθυνε τη  ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων στην Κίνα.

Μπορούμε να συνοψίσουμε το Κομφουκιανικό πρότυπο ως εξής:

«Καλοσύνη από τον πατέρα,  υιικός σεβασμός και υπακοή»

«Ευγένεια από το μεγαλύτερο αδελφό, ταπεινότητα και σεβασμός από το μικρότερο»

«Δίκαιη συμπεριφορά από το σύζυγο, υπακοή από τη σύζυγο»

«Ανθρωπιστικό ενδιαφέρον από τους ηλικιωμένους, υποταγή από τους νεότερους»

«Μεγαλοψυχία από τους κυβερνήτες, οσιότητα από τους υπουργούς και από τους υπηκόους».

Μέσα από αρχές, μοντέλα πολιτικής, αρετές και τελετές ο Κομφουκιανισμός  αγγίζει όλους τους τομείς  διακυβέρνησης μιας χώρας. Εντυπωσιακό είναι το γεγονός,  ότι ο Κομφουκιανισμός έχει επηρεάσει με τις διδαχές του, το οικονομικό γίγνεσθαι της Κίνας, αναπτύσσοντας  θεωρίες οικονομικής ανάπτυξης και αύξησης της παραγωγικότητας στην  οικονομία.

Δίνει έμφαση στην εκπαίδευση και την κατάρτιση με τη δημιουργία εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Ενθαρρύνει τη επιχειρηματικότητα παρέχοντας κίνητρα, εφαρμόζοντας νόμους για την προστασία νέων εφευρέσεων, αυξάνοντας έτσι την καινοτομία και τη δημιουργικότητα στο εσωτερικό της χώρας.

Για τον Κομφούκιο η οικονομική ανάπτυξη και η ευημερία του λαού απαιτεί την ανάμειξη και εξισορρόπηση μιας σωστής εργασιακής κουλτούρας με την επιχειρηματικότητα, μέσα σε μια πολιτικά και κοινωνικά σταθερή και αρμονική κοινωνία.

Ο Κομφούκιος ποτέ δεν θεοποιήθηκε, όμως κέρδισε το σεβασμό των συμπατριωτών του και θεωρήθηκε ο Σοφότερος των Σοφών.

Όλα αυτά μας βοηθούν να εξηγήσουμε γιατί οι περισσότεροι Κινέζοι, ακόμα και άλλοι ανατολικοί λαοί ( Ιαπωνία, Βιετνάμ κ. α) που έχουν γαλουχηθεί με τις αρχές του Κομφουκιανισμού, δίνουν τόση έμφαση στους οικογενειακούς δεσμούς, στην εργατικότητα, στη μόρφωση, καθώς και στην αναγνώριση της θέσης του καθενός και στη συμμόρφωση μ’ αυτήν. Όπως και να έχουν τα πράγματα, αυτές οι Κομφουκιανικές αντιλήψεις έχουν εντυπωθεί βαθιά στην κινεζική συνείδηση και η διδασκαλία του Κομφούκιου καθώς και ο κώδικας συμπεριφοράς που προέκυψε από αυτήν, προσδιόρισαν σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο ζωής και τον πολιτισμό του κινεζικού λαού, ενώ παράλληλα επηρέασαν σημαντικά και την παγκόσμια σκέψη.

Πηγές

• «ΚΟΜΦΟΥΚΙΟΣ» Τζέημς Ρ. Γουέαρ Εκδόσεις «Κάκτος»
• «ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ» Μιχ. Σ. Κορδώση εκδόσεις: Βιβλιοπωλείο Διονυσίου Νότη Καραβία Αθήνα 2002
• « Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΣΤΙΣ ΤΡΕΙΣ ΑΡΧΑΙΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΛΛΑΔΑ-ΙΝΔΙΑ-ΚΙΝΑ»
• Δημήτρης Κ. Βελισσαρόπουλος Εκδόσεις «ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ»
• «ΚΙΝΑ» Σαράντος Ι. Καργάκος Εκδόσεις ι. Σιδέρης
• «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΑ» Δ. Τριανταφύλλου/ Α. Αργυρόπουλος
• Θρησκευτικά Β΄Λυκείου Γενικής παιδείας. Εκδόσεις «Πατάκη»
• «ΛΕΞΙΚΟ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΙΩΝ» Mircea Eliade/Ioan P. Couliano Εκδόσεις: «Χατζηνικολή»
• https://wol.jw.org/el/wol/d/r11/lp-g/1101990039
• https://m360.sim.edu.sg/article/Pages/The-Economic-Value-of-Confucianism.aspx

Στην υψηλότερη έκφραση το Τάο έφτασε με τον μεγάλο Κινέζο φιλόσοφο Λάο Τσέ.

Ο Λάο Τσε ήταν μια προσωπικότητα υπαρκτή που περιβλήθηκε με τον μανδύα του μύθου

Το πραγματικό του όνομα ήταν  (Ehr Li ) Ερ Λι, του δόθηκε όμως το όνομα Λάο Τσε που σημαίνει «γερασμένο αγόρι». Ο θρύλος λέει ότι η μητέρα του τον είχε στην κοιλιά της  81 χρόνια. Το παιδί βγήκε από την κοιλιά της μητέρας του με λευκά μαλλιά και όψη γέροντα.

Ο Λάο Τσε ενώ είχε όλα τα καλά, επειδή σιχάθηκε τη διαφθορά που επικράτησε την εποχή της δυναστείας των Τσoυ έγινε ερημίτης, όπου και έγραψε ένα βιβλίο που κωδικοποιούσε τη σκέψη του.

Το βιβλίο αυτό ήταν το Τάο Τε Τσινγκ -Tao Te Ching   = Το βιβλίο για τη θεότητα και την αρετή, πάνω στο οποίο θεμελιώθηκε η θρησκεία του Ταοϊσμού. Αποτελεί μια εμβάθυνση και μια ανάλυση πάνω στην έννοια του Τάο  την οποία πολλοί κινέζοι φιλόσοφοι προσέγγισαν.

Το Τάο αποτελεί   μια μυστηριώδη κοσμική δύναμη που ευθύνεται για τη λειτουργία του  σύμπαντος και την πηγή από την οποία προέρχεται η λειτουργία αυτή.  Είναι ο δρόμος που φέρνει τον άνθρωπο προς το σύμπαν και την ταύτισή του  με τη φύση. Συνθετικά στοιχεία της λειτουργίας του σύμπαντος είναι  η εναλλαγή του Γιν και του Γιανγκ.  Το Γιν συμβολίζει το θηλυκό, το παθητικό κ.α.  ο Γιάνγκ το αρσενικό, το ενεργητικό, το δημιουργικό. Έτσι σύμφωνα με την  Ταοϊστική κοσμογονία, η πηγή του παντός, δηλαδή το Τάο, είναι γιν    και θεωρείται  η δημιουργική αρχή. Η στάση του Γιν είναι παθητική και ονομάζεται μη δράση(Wu Wei). Στη συνέχεια ακολουθεί το γιανγκ που συμβολίζει τη δράση (Wei) . Έτσι για τους Ταοϊστες, το αδύνατο επιβάλλεται στο ισχυρό προκαλώντας θετικά αποτελέσματα.

Ο Ταοϊσμός είναι  μυστικιστική θρησκεία και, στην αρχική του μορφή, συνιστά την αδράνεια, (Wu Wei) την ηρεμία και την παθητικότητα, μέσω της απάρνησης της κοινωνίας και της επιστροφής στη φύση. Ως πρότυπο ζωής  είναι  η γαλήνια αγροτική ζωή κοντά στη φύση. Η βασική του ιδέα είναι ότι τα πάντα θα πάνε καλά, αν οι άνθρωποι μείνουν αδρανείς , (Wu Wei), χωρίς να κάνουν τίποτα και περιμένοντας τη φύση να πάρει το δρόμο της.

Ο Λάο Τσε στο βιβλίο του γράφει: «Το θηλυκό νικά πάντοτε το αρσενικό με την ηρεμία του»

Επίσης γράφει:    «Το Τάο διδάσκει την αβλάβεια.

                                Έτσι αυτός που το ακολουθεί, δεν αγωνίζεται.

                                   Το έργο του είναι η ειρήνη».    

H  Wu Wei εφαρμόζεται στις πολεμικές τέχνες, όπου η νίκη εξασφαλίζεται από την παθητική στάση, καθώς συμπορεύεται με τις κινήσεις του αντιπάλου.

Άλλα κοσμικά παράγωγα των ταοϊστικών ιδεών είναι  το feng shui και ο βελονισμός.